Demokrasi halkın belirli aralıklarla tekrarlanan seçimlerde tercih ettiği temsilciler yoluyla kendi kendini yönettiği hükümet sistemidir. Sözcük halk anlamındaki (dêmos) ile egemen, muktedir anlamındaki (krátēs) kelimelerinin birleştirilmesi ile oluşturulmuş Yunanca “dēmokrateía” sözcüğünden türemiştir. Demokratik seçimlerde seçmenler, halk desteğine dayalı olarak siyasi partileri ve liderleri değiştirme gücüne sahiptir. Son olarak demokrasi, halkın çoğunluğunun siyasi süreçlere katılmasına izin verir. Vatandaşlar arasında eşitliği teşvik eder. Irk, cinsiyet, sınıf veya cinsel yönelim temelinde belirli insan gruplarının siyasi alandan dışlanmasına karşı çıkar. Demokrasi kusursuz değildir ancak elimizde olan seçeneklerin en iyisidir.
Demokrasi Ne Yapar?
Öncelikle, demokrasiler diğer sistemlerde dışlanan insanlara inandıkları politikalar ve kişiler için oy kullanma imkanı vererek ezilen gruplar için eşitliğin sağlanmasına olanak tanır. Oy kullanma hakkı verildiğinde, marjinal grupların dünya genelinde yaygın olan baskıcı politikaları sona erdirmek için çalışacak politikacıları destekleme olasılığı doğal olarak daha yüksektir. Bazıları eşitlik arayışında demokrasinin tek başına yeterli olmadığını söyler. Çünkü çoğunluk grubunun azınlık gruplarını ezmeye devam edeceğini düşünür. Bu durum ülkemiz de dahil olmak üzere pek çok ülke için geçerlidir. Ancak unutulmamalıdır ki; demokrasi ırk, cinsiyet kimliği, sınıf veya cinsel yönelimden bağımsız olarak tüm grupların siyasete katılması ve kendi düşüncelerini özgürce ifade edebilmesiyle gerçekleşir. Belki tek başına ülke içinde eşitliği sağlamada yeterli değildir. Ancak bu konuda diğer siyasi sistemlerden (monarşi, otokrasi, oligarşi) daha başarılı olduğu da bir gerçektir.
Demokrasi Esnektir
Demokrasi sadece tüm insanların eşit söz hakkına sahip olmasını sağlamakla kalmaz, aynı zamanda esnektir. Hükümetin değişen ideolojilere göre uyum sağlamasına olanak tanır. Seçilmiş temsilciler ve siyasi partiler güncel kalabilmek ve pozisyonlarını koruyabilmek adına sık sık anket ve kamuoyu araştırması yaparlar. Gerektiğinde ideolojilerini yenilerler. Ek olarak, demokrasi en iyi yönetim biçimidir çünkü demokratik ülkelerde politika stabildir. İç karışıklık ya da farklı ülkelerle savaşta bulunma durumu nispeten daha azdır.
Kroc Enstitüsü Politika Çalışmaları Direktörü David Cortright ve meslektaşları demokratik barış teorisinin geçerliliğini belirlemek ve rejim tipinin şiddetle ilişkisini incelemek üzere bir çalışma yürütmüştür. Çıkan sonuçlara göre, demokrasilerin diğer devletlerle savaşa girme olasılığı düşüktür. Çünkü savaşlar sonuç ne olursa olsun insan hayatına mal olur. Dahası, genel olarak halk tarafından desteklenmezler. Aynı şekilde, demokrasilerde iç savaş çıkma olasılığı da düşüktür. Çünkü muhalif vatandaşlar düşüncelerini özgürce ifade edebilir ve değişimi sağlamak için oy kullanma haklarını kullanabilir. Otokrasilerde yaşayan insanların hoşnutsuzluklarını demokratik yollarla ifade etmesinin önüne geçilir. Kişinin hükümetin değişmesini sağlamak ve sesini duyurmak için şiddete başvurmaktan başka seçeneği yoktur.
Bazıları otokratik yönetimlerde daha hızlı karar alma mekanizması olduğu için bu tarz yönetimlerin demokrasilerden daha etkin olduğunu varsayabilir. Otokratik rejimlerin politikaları daha hızlı bir şekilde kabul edip uygulayabildikleri doğrudur. Ancak demokrasinin gücü değişimi kademeli ama sürekli hale getirebilmesinde yatar. Ayrıca bütün ülkeyi ilgilendiren bir mesele tek bir yönetici tarafından hızlıca ve tek taraflı olarak karara bağlanmamalıdır. Çoğunluk bir fikir birliğine varana kadar durumu tüm yönleriyle inceleyen geniş insan grupları tarafından tartışılmalıdır. Otokrasileri savunanların demokrasiye yönelttiği bir diğer yaygın eleştiri de seçmenlerin çoğunun eğitimsiz olması gerçeğidir. Seçmenler ekonomi, politika ve tarih konularında uzman olmasalar bile demokrasi seçmene belirli bir sorumluluk yükler. Ayrıca seçmenleri önemli adaylar ve politikalar hakkında araştırma yapmaya motive eder. Demokratik olmayan hükümetlerde bu durumun tam tersi söz konusudur. Seçmenin fikirlerinin ve eğitiminin alınan kararlar üzerine hiçbir etkisi yoktur.
Demokrasi Neden Önemlidir?
Günümüzde popülist iktidarların ve otoriter rejimlerin yükselişe geçmekte ve demokrasi giderek zayıflamaktadır. Bu durumda demokrasinin ne anlama geldiğini iyi kavramalı ve demokratik haklamıza sahip çıkmalıyız. Hukukun üstünlüğü, basın özgürlüğü, eşit temsiliyet hakkı, güçler ayrılığı ve ifade özgürlüğü gibi ilkeler sayesinde demokrasi dirençli olacaktır ve kazanacaktır. Şimdi daha demokratik bir dünyayı savunmanın zamanıdır ve pek çok kişi bu davayı üstlenmelidir.
Demokrasi prensibi, hakimiyetin millete ait olduğunu, başka yerde olmayacağını iltizam eder. Bu suretle, demokrasi prensibi, siyasi kuvvetin, hakimiyetin menşeine ve meşruiyyetine temas etmektedir. Yöneticiler, iktidara saltanat sürmek için değil, millete hizmet için getirilmişlerdir. Ulusa karşı olan görevlerini kötüye kullandıkları takdirde, şu ya da bu biçimde ulusal iradenin kendi haklarında vereceği kararla karşılaşırlar. Ulus tarafından, ulus adına devleti yönetmeye yetkili kılınanlar, gerektiğinde ulusa hesap vermek zorunda olduklarını bilmelidirler.
Mustafa Kemal Atatürk
