Craft biranın tarihine bakarsak aslında biranın tarihi kadar eski. İlk günden beri craft bira yapıyoruz. Belki de ilk biracılar bundan 10 bin yıl önce Kuzey Mezopotamya’da craft bira değil de evde bira yapmak sorusuna cevap verenlerdi. Çünkü gündelik olarak, evlerinde, yaşadıkları coğrafyada, çevredeki tahılla kendi biralarını gündelik olarak yapıp tüketiyorlardı. Evet, bira kültürü bu coğrafyada gelişti, Güney Mezopotamya’ya doğru inmeye başladı.
Gılgamış Destanı ve bira
Mesela ünlü Gılgamış Destanı’nın kahramanı Enkidu, adam olmak için önce yıkanır, tıraş olur, temizlenir, üzerine ekmek yer, bira içer ve medeni olur. Ve bu bira gene o dönemde üretilen küçük ölçekli üretimlerden elde edilen biralardı. Daha sonra Mezopotamya’da kadınlar bira işini ele aldılar ve tam anlamıyla ilk craft biracılar oldular. Bazı pubları bu kadınlar işletiyorlardı, yirmi farklı bira üretiyorlardı. Bugün bazılarının hala destanların içinde, Gılgamış Destanı gibi, reçetelerini okuyabiliyoruz.
Reçetelerde ne var?
Tabii ki hububat kullanıyorlardı. Farklı baharatlarla, ballarla biralarını lezzetlendiriyorlardı. Bu bira kültürü, daha sonra bu craft bira kültürü Mısır’a geçti. Mısır’da craft bira üretilmeye devam edildi. Ardından kültür Avrupa’ya geçti. Avrupa’da gene evlerde küçük ölçekli bira üretiliyordu. Problem şuydu: Niye küçük ölçekli? Çünkü biranın raf ömrü yoktu ve çabucak tüketilmesi gerekiyordu. Bundan dolayı ekmek gibi sıkça bira üretiliyor ve üretildiği yerde tüketiliyordu. Avrupa’da keşişler bu işi ele aldılar ve hala bugün mesela Belçika’da trappist keşişleri manastırlarında bira üretmeye devam ediyorlar.
Biranın Saflığı Kanunu
Kültür geliştikçe, talep arttıkça çeşitlilik arttı. Fakat bira tarihinde hem iyi hem kötü bir gelişme oldu. Almanya’da 1400’lerde yazılan Reinheistgebot ya da Biranın Saflığı Kanunu, bira çeşitliliğini azalttı ve biranın üretimini sadece arpa, şerbetçi otu ve suya indirgedi. Böyle olunca da Almanya’daki birçok craft biracı bira çeşitliliğini azaltıp genelde arpa ve şerbetçi otuyla lezzetlendirilmiş biralar üretmeye başladılar.
Sanayi devriminin önemi
Evet, yeni dünyaya göç oldu, Avrupa’daki bira kültürü Amerika kıtasına gitti şehirler büyümeye başladı ve 1800’lere geldiğimizde Sanayi Devrimi oldu. Sanayi Devrimi ile beraber aslında pastörizasyonu keşfettik, tam aynı dönemdir, biraya raf ömrü kazandırdık. Talep büyüdü. Craft biralar artık yetmemeye başladı ve daha büyük ölçekli bir üretim ihtiyacı ortaya çıktı. Soğutma da keşfedildikten sonra artık 1900’lerin başında büyük ölçekli biracılar yani mega brewer’lar piyasaya çıktı. Evet, 1800’lerin sonu, 1900’lerin başında ortaya mega brewer’lar çıktı. Mega brewer’lar büyük ölçekte bira üretiyorlardı, hızlı üretiyorlardı, reçeteleri standartlaştırdılar ve kaliteyi her yerde aynı seviyeye getirdiler.
Biranın tarihi: Nereden çıktı bu Reinheitsgebot?
En büyük katkı neydi?
Pastörizasyon önemliydi. Şişede basınçlayabilmeye başladık biraları, bu önemliydi. Lojistik şartlar çok değişti, bunlar önemliydi. Ve böylece üretilen bira kolaylıkla, tek noktada üretilen büyük hacimli bira kolaylıkla ulusal çapta her yere ulaştırılmaya başlandı. Böylece yavaş yavaş craft biracılık sözünden çok, büyük markaların öne çıktığı biralar sahneyi aldı. 1960’larda Amerika’da yavaş yavaş küçük ölçekli biraya dönme ihtiyacı ya da düşüncesi ortaya çıktı ve Encore Brewing Company, ilk belki yeniden craft biraya dönüş olarak, marka olarak tarihte yerini aldı.
Ev biracıların yeni reçeteleri
Ardından 1979’da Amerika’da evde bira üretimine bir regülasyon getirildi ve gitgide ev biracıları ortaya çıkıp yeni reçeteler geliştirmeye başladılar. Hemen sonrasında hızlıca Avrupa’ya bu akım ulaştı ve Amerikalı ev biracıları ve craft biracılar tarihteki unutulmuş reçeteleri araştırıp bunları yeniden üretmeye başladılar. Tabii bu hızla işe girince, ardından yeni reçeteler ortaya çıkarttılar. Tarihsel reçetelere twistler yani küçük yorumlar yaparak yeni biralar ortaya çıkartmaya başladılar. Bugün hatta tam anlamıyla yepyeni tarz biralar oluşturuyorlar. Öyle bir hacme geldi ki bugün craft bira pazarı, Amerika’daki bira tüketiminin belki de %25’i kadar neredeyse bir hacme ulaştı. Evet, craft bira, bira dünyasına bir zenginlik getirdi.
